Waarom Hebben Wij Steeds Ruzie?

Als jullie steeds ruzie met elkaar hebben, dan komt dat waarschijnlijk doordat één van jullie vanuit verwijten het gesprek begint en de ander reageert daarop vanuit de slachtofferrol. Jullie zijn in de dramdriehoek beland, dit is één van de bekendste modellen uit de Transactionele Analyse. In deze blog leg ik jullie uit wat de dramadriehoek is en hoe deze ontstaat.

De dramadriehoek

Het model laat herhalende interactiepatronen zien. In die patronen –ook wel een ‘spel’ genoemd- zijn drie rollen te herkennen die van Aanklager, Redder en Slachtoffer.

De rollen

De rollen hebben een vaste, negatieve dynamiek ten opzichte van elkaar.

• Zo biedt de Redder graag veel en vooral ongevraagd hulp. “Kom maar, laat mij het maar even doen”. Hij neemt de verantwoordelijkheid van een ander over waardoor hij anderen afhankelijk maakt en zichzelf onmisbaar.

• Het Slachtoffer gedraagt zich hulpeloos, reageert het liefst vanuit onmacht. “Ze moeten altijd mij hebben”. Doet hij dat zielig genoeg dan voelt de Redder zich aangesproken. Roept hij irritatie op, dan wordt de Aanklager uitgedaagd.
• De Aanklager wijst om zijn eigen zwakte te verbergen, anderen graag op hun zwakke plekken. “Jij snapt er echt niets van hè”. Zij gaan zich schuldig voelen en zelf geeft het hen een gevoel van eigenwaarde.

Deze rollen zijn in het basismodel van de TA te herkennen bij de besproken 5 soorten gedrag. Zo reageert de Redder vanuit de negatief Voedende Ouder, het Slachtoffer vanuit het negatieve deel van ’t Kind en de Aanklager reageert vanuit de negatief Kritische Ouder.

De omstanders

De omstanders zijn de toeschouwers die zich veilig en buiten schot wanen, mensen die er zogenaamd niets mee te maken hebben, maar ondertussen gooien ze wel olie op het vuur met steunende of opjuttende opmerkingen.

De rollen zijn uitwisselbaar

Voelt de Redder zich niet gewaardeerd, dan neemt hij de rol van Slachtoffer aan of van Aanklager. “Nou zeg, ik wil alleen maar helpen hoor”.

Wil de Aanklager het goed maken, dan schuift hij op naar Redder of wordt zelf Slachtoffer. En als het Slachtoffer vindt dat hij niet goed geholpen is dan schiet hij in de rol van Aanklager. “Ik dacht dat je me zou helpen, maar wat schiet ik hier nu mee op?”

De rollen zijn inwisselbaar maar ook complementair (aanvullend), de een kan niet zonder de ander.

Verbergen van echte gevoelens

Bang als we zijn om de eigen kwetsbaarheid te laten zien, communiceren we vanuit een niet OK gevoel over onszelf. Raar maar waar. In plaats van te zeggen wat ons dwars zit of wat we nodig hebben, stappen we – uit zelfbescherming – eerder in de dramadriehoek.

We doen het allemaal. Het gebeurt overal, op het werk, thuis, aan de kassa van de supermarkt, in de kroeg. Het dagelijks leven zit er vol mee. En dat niet alleen, films, soaps of sprookjes zonder dramadriehoek boeien niet. (The Bold and the Beautiful is één grote dramadriehoek en is al sinds 1987 op de buis! Een enorm succes dus).

De dagelijkse uitdagingen om er in te stappen zijn groot. Want we geven altijd onze eigen betekenis aan woorden en gedrag van anderen. We denken al gauw te begrijpen wat de ander bedoelt. Worden we ergens door geraakt, dan gaan we al snel uit van ‘foute’ bedoelingen. En dan is de uitnodiging daar. Zitten we eenmaal in een spel, dan spelen we onze rol met verve in die niets oplossende dramadriehoek.

De dramadriehoek is niet constructief

Want de Dramadriehoek:

• kost energie
• heeft een herhalend patroon ‘daar gaan we weer’
• bestaat uit ongelijke rollen, de een voelt zich meer of minder dan de ander
• is een spel van transacties met bijbedoeling en verborgen boodschappen
• de uitkomst is voorspelbaar na afloop zit iedereen met het ‘bekende rotgevoel’
• in de dramadriehoek neemt niemand de verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag.

Daar gaan we weer! Oplopende spanning, conflict, aan het eind niets opgelost en iedereen zit met het overbekende rotgevoel. Telkens weer hetzelfde patroon. Iedereen kent wel dat soort voorspelbare situaties. 

Daar gaan we weer

Ken je dit gevoel? Hoor je jezelf regelmatig dit zinnetje herhalen? Zeer waarschijnlijk dat je in de Dramadriehoek zit en een psychologisch spel speelt. Het gebeurt zonder dat je er erg in hebt.

Kenmerkend voor de Dramadriehoek zijn verborgen boodschappen als:

• net op gehoorafstand commentaar geven
• het altijd beter weten
• verwijten maken
• hulpeloos doen
• grenzen zoeken
• onverwacht uitvallen
• er een verborgen agenda op nahouden

Stuk voor stuk onuitgesproken uitnodigingen om te gaan redden, zeuren of aanklagen.

Zonder Slachtoffer geen spel

De Redder en het Slachtoffer hebben elkaar nodig, zonder Slachtoffer is er niets te redden. Laat jij je niet in de Slachtofferrol zetten dan is er ook geen spel en dus ook geen Dramadriehoek.

Voor de Redder en de Aanklager is dat precies hetzelfde. Ga je in op de verborgen uitnodiging dan zit je ongewild in de Dramadriehoek.